Raportowanie CSR, czyli: biznes mówiący jak jest naprawdę

Odpowiedzialność społeczna, cele zrównoważonego rozwoju, raportowanie zintegrowane, Agenda 2030, Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, ujawnianie danych pozafinansowych, gospodarka obiegu zamkniętego, akceleracja innowacji… Te nowe wyzwania stały się nieodłączną częścią funkcjonowania biznesu i muszą im sprostać wszyscy uczestnicy rynku. Nawet w tych obszarach, gdzie jeszcze nie obowiązuje wymóg prawny, już istnieją standardy i praktyki, którym podporządkowuje się znakomita część polskich przedsiębiorstw. Niezależnie bowiem od wielkości biznesu i skali działalności odpowiedzialność zaczęła się opłacać.

Jak poznajemy kondycję firmy, nie będąc jej udziałowcem, pracownikiem lub kontrahentem? Właściwych danych poszukujemy w sprawozdaniach z działalności i raportach finansowych. Obecny model sprawozdania finansowego nie zapewnia jednak kompletnej prezentacji przedsiębiorstwa, pomija generowane przez firmę lub oddziałujące na nią z zewnątrz wpływy, wywołujące często długofalowe efekty. Dostrzeżenie tych wpływów i zarządzanie nimi stanowi istotę odpowiedzialności społecznej biznesu (CSR – corporate social responsibilty), jaką jest odpowiedzialne i etyczne postępowanie przedsiębiorstwa wobec interesariuszy, z uwzględnieniem działań pro-środowiskowych.

Informacja o pozafinansowych aspektach działalności przedsiębiorstw stała się dzisiaj istotnym elementem zarówno dla zarządzających przedsiębiorstwami, jak i dla pozostałych interesariuszy – zewnętrznych i wewnętrznych. Główne czynniki, na podstawie których tworzone są oceny pozafinansowe przedsiębiorstw (ale także państw, czy innych organizacji), odnoszą się do kryteriów ESG, czyli:
E (environmental) – poprzez ocenę wywiązywania się z zasad odpowiedzialności o środowisko; S (social responsibility) – w tym: relacje z rynkiem (łańcuch dostaw, produkt, klienci, partnerzy), warunki pracy i  przestrzeganie praw pracowniczych, polityka informacyjna przedsiębiorstwa oraz jego transparentność; G (corporate governance) – obejmujący polityki jakości zarządzania, ocenę kryteriów zarządczych i ładu korporacyjnego, czy respektowanie praw udziałowców.

Komunikacja z szerokim gronem interesariuszy odgrywa ważną rolę w procesie doskonalenia odpowiedzialności przedsiębiorstwa. Skutecznym narzędziem służącym do przekazywania informacji z zakresu ESG jest raport społecznej odpowiedzialności biznesu.

Raport CSR jest cennym źródłem informacji o firmie i dla firmy. Pozwala identyfikować jej mocne i słabe strony, określać możliwości wystąpienia ryzyk oraz wskazać kierunki rozwoju. W raporcie syntetyzuje się informacje z różnych obszarów działania organizacji, weryfikuje wyznaczone dla niej cele i mierzy wpływ przedsiębiorstwa w wielu aspektach jego funkcjonowania. Raport CSR kierowany jest do różnych grup interesariuszy: pracowników, klientów, akcjonariuszy, nadzorców, dostawców, czy opinii publicznej. Raport powinien być formą dialogu przedsiębiorstwa z otoczeniem, dlatego musi zawierać kompletny, wiarygodny i użyteczny przekaz i umożliwiać porównywalność danych z okresu na okres. Istotnym elementem, świadczącym o wiarygodności i przydatności raportów CSR, jest jakość zawartych w nich danych i informacji.

Dzięki opracowaniu międzynarodowych standardów, wytycznych oraz regulacji w zakresie raportowania społecznego, w ciągu kilku ostatnich lat nastąpił szybki rozwój tej formy komunikacji. Raporty opracowane zgodnie ze standardami cechuje większa wiarygodność informacji, gdyż często są one poddawane zewnętrznej weryfikacji. Najbardziej rozpowszechnionym standardem raportowania kwestii pozafinansowych są wytyczne opracowane przez międzynarodową organizację GRI (Global Reporting Initiative). Stanowią one kompleksowe i dostosowane do różnych sektorów gospodarki rekomendacje i wskaźniki, które umożliwiają zbudowanie systemu raportowania wewnątrz przedsiębiorstwa. Obecnie obowiązuje czwarta seria Wytycznych raportowania zrównoważonego rozwoju – GRI G4.

Podstawowym ich celem jest dostarczenie przejrzystych oraz spójnych zasad w zakresie tworzenia raportów zrównoważonego rozwoju oraz zachęcenie organizacji do przedstawiania wiarygodnych danych. Zwraca się uwagę na stosowanie zasady istotności: raport powinien obejmować tylko te obszary, które stanowią odzwierciedlenie znaczących wpływów (aspektów) wg kryteriów ESG, które znacząco wpływają na ocenę firmy przez interesariuszy oraz na podejmowane przez nich decyzje,

Raport jest więc syntetycznym opracowaniem danych o tym, jak przedsiębiorstwo jest zarządzane, jak tworzy i utrzymuje swoją obecną wartość i jak zamierza to robić w przyszłości, uwzględniając kontekst zrównoważonego rozwoju. Zintegrowane raportowanie wspiera odbiorców informacji i interesariuszy w podejmowaniu odpowiedzialnych decyzji, a inwestorom umożliwia zrozumienie, w jaki sposób działa dana organizacja.

Raport CSR jest także wizytówką firmy i skuteczną formą jej prezentacji. Jest to szczególnie istotne, kiedy wśród kryteriów wyboru w dużych postępowaniach, coraz częściej będą pojawiać się warunki pozacenowe, związane z przestrzeganiem zasad odpowiedzialności i etycznego prowadzenia biznesu.

Publikując raport CSR, firma nie tylko wpisuje się w trendy i unowocześnia komunikację z rynkiem. Poprzez raport społeczny przedsiębiorstwo realizuje także wiele celów na poziomie zarządczym, uświadamiając sobie, w jaki sposób wypełnia deklaracje złożone wobec interesariuszy oraz czy podejmowane działania stanowią odzwierciedlenie znaczących wpływów ekonomicznych, środowiskowych i społecznych. Odpowiedzialność się opłaca i opłaca się mówić o odpowiedzialności.

Minister Rozwoju powołał w roku 2016 Zespół ds. Zrównoważonego Rozwoju i Społecznej Odpowiedzialności Przedsiębiorstw, który wypracowuje rozwiązania dotyczące kierunków wdrażania zasad CSR w odniesieniu do Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju i kształtowaniem relacji pomiędzy konkurencyjnością gospodarki, dbałością o środowisko naturalne oraz jakością życia zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju.

Unia Europejska uznała, że informacje i dane finansowe to niewystarczające źródła, dla oceny i kondycji przedsiębiorstw. W związku z tym, od 1 stycznia w 2017 roku nakłada na jednostki zainteresowania publicznego obowiązek pokazywania informacji dotyczących kwestii różnorodności oraz ujawniania danych pozafinansowych. Zgodnie z Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/95/UE, aby zwiększyć spójność i porównywalność informacji ujawnianych na terytorium Unii, jednostki których średnioroczne zatrudnienie wynosi powyżej 500 pracowników oraz w których suma bilansowa wynosi powyżej 20 mln EUR lub przychody netto powyżej 40 mln EUR, mają przygotowywać raporty zawierające informacje dotyczące przynajmniej kwestii środowiskowych, społecznych i pracowniczych, poszanowania praw człowieka, przeciwdziałania korupcji i łapownictwu. Obowiązkowi raportowania danych pozafinansowych podlegają banki, spółki giełdowe, a także inne duże jednostki zainteresowania publicznego. Co istotne, ujawnianie informacji niefinansowych oparte jest na zasadzie „stosuj lub wyjaśnij" (comply or explain), co oznacza, że jeżeli organizacja nie stosuje polityki odnośnie do przynajmniej jednej z wymienionych kwestii, w sprawozdaniu niefinansowym musi przedstawić dokładne wyjaśnienie uzasadniające taką sytuację.

---

Paweł Wojciechowski

Magister teologii środków społecznego przekazu (ATK w Warszawie), absolwent podyplomowych studiów marketing i reklama (Szkoła Główna Administracji i Zarządzania, Warszawa) oraz komunikacja i promocja w biznesie (Akademia Ekonomiczna, Poznań).

Posiada wszechstronne doświadczenie w prowadzeniu i koordynowaniu działań i projektów z zakresu komunikacji biznesowej w firmach prowadzących działalność B2B, organizacjach pozarządowych, jak i w spółkach z udziałem Skarbu Państwa.

W latach dziewięćdziesiątych dziennikarz radiowy i rzecznik prasowy Konfederacji Pracodawców Polskich. Następnie na stanowisku dyrektora marketingu w jednej z największych firm organizujących targi i wystawy gospodarcze, odpowiedzialny za wiodące projekty wystawiennicze i konferencyjne dla sektorów IT, energetyki, finansów i przemysłu stoczniowego.

W latach 2001-2003 przewodniczący rady nadzorczej, a następnie prezes zarządu najstarszej polskiej agencji marketingowej. Autor artykułów i felietonów gospodarczych publikowanych m.in. w „Gazecie Małych i Średnich Przedsiębiorstw” oraz „Chemical Review”.

W sektorze bankowym odpowiedzialny za promocję gospodarczą, komunikację wewnętrzną oraz sponsoring i społeczną odpowiedzialność biznesu. Od roku 2005 zarządza fundacjami korporacyjnymi i obszarem korporacyjnego CSR. Ekspert w dziedzinie raportowania społecznego. Twórca polityki dobroczynnej dla Grupy PKP. W latach 2013 – 2016 wiceprezes organizacji samorządu gospodarczego branży kolejowej.

Posiada doświadczenie w prowadzeniu procesów zakupowych w obszarze działań marketingowych i promocyjnych, w tym projektów finansowanych ze środków UE.

Członek grup roboczych ds. etyki i standardów oraz edukacji i popularyzacji CSR w Zespole ds. Zrównoważonego Rozwoju i Społecznej Odpowiedzialności Przedsiębiorstw przy Ministrze Rozwoju i Inwestycji. Ekspert instytutu Locus.edu.pl

Jego zawodową pasją są projekty na pograniczu kultury, edukacji i biznesu.